Stan techniczny całego układu jezdnego ma bardzo istotny wpływ na bezpieczeństwo i komfort jazdy samochodem. Ważnym elementem jego układu są koła, które tocząc się po powierzchni jezdni, umożliwiają poruszanie się pojazdu w określonym kierunku. Zasadnicze elementy koła to: ogumienie, felga stanowiąca korpus koła oraz obręcz – czyli pierścieniowy wieniec utrzymujący obrzeża opony w określony sposób, zapobiegający zsuwaniu się opony na skutek występowania sił bocznych.
Budowa opon samochodowych
Opona z kolei to podstawowa część ogumienia pojazdu, której rola jest niedoceniana przez kierowców, a która stanowi jedyny punkt styku samochodu z nawierzchnią, wpływając w dużym stopniu na bezpieczeństwo jazdy. W ogumieniu dętkowym, opona stanowi ochronę dętki, natomiast w bezdętkowym tworzy – wraz z obręczą koła – szczelny zbiornik powietrza. W skład opony wchodzą następujące elementy:
- bieżnik – to część opony stykająca się z nawierzchnią, wykonana z mieszkanki różnych gum dla osiągnięcia wymaganej twardości, której zadaniem jest ochrona opony przed uszkodzeniem oraz zapewnienie, poprzez odpowiedni kształt i głębokość, odpowiedniej przyczepności do nawierzchni drogi;
- opasanie – są to najczęściej warstwy kordu (włókna) ułożone obwodowo, wykonane z możliwie jak najbardziej nierozciągliwego materiału, których zadaniem jest utrzymanie kształtu czoła opony i zapobiegnięcie jej deformacjom pod wpływem działających sił i nierówności na drodze;
- osnowa – stanowią ją warstwy kordu (najczęściej z tworzywa sztucznego, sztucznego jedwabiu, bawełny bądź drutu stalowego) ułożone, w zależności od rodzaju konstrukcji opony, pod różnymi kątami, co decyduje o właściwościach trakcyjnych opony;
- stopka – to miejsce styku opony z felgą. Składa się ona z wzmacniających stalowych drutów (druty te czasem wykonuje się też z kewlaru) ułożonych obwodowo, mających zapewnić szczelność opony bezdętkowej, a także zablokowanie opony na obręczy.
Rodzaje opon samochodowych
Ze względu na przeznaczenie wyróżniamy opony: letnie, uniwersalne i zimowe, które różnią się między sobą budową bieżnika oraz miękkością mieszanki gumowej. Podział opon ze względu na budowę wewnętrzną wymienia:
- oponę diagonalną – gdzie cała osnowa składa się z kilku warstw tkanin ułożonych na przemian w dwóch kierunkach, pod różnym kątem – zawsze mniejszym niż 90°, co pozwala na rezygnację z zastosowania opasania. Taka opona ułatwia jazdę po złej nawierzchni;
- oponę radialną – gdzie osnowa ułożona jest promieniowo, czyli pod kątem 90°, a dla jej wzmocnienia zawsze stosuje się warstwy opasania. To zwiększa elastyczność boku opony i usztywnia bieżnik, co poprawia jazdę samochodem po łuku i zwiększa powierzchnię styku opony z nawierzchnią;
- oponę dętkową (oznaczenie TT), w której za utrzymanie odpowiedniego ciśnienia odpowiada dętka – czyli komora z elastycznego materiału (najczęściej gumy) wypełniona gazem tłoczonym przez wentyl;
- oponę bezdętkową (oznaczenie TL), w której za utrzymanie odpowiedniego ciśnienia odpowiada sama opona, natomiast szczelność między oponą a obręczą zapewnia stopka. Każda opona posiada swój rozmiar oraz oznaczenia. Rozmiar opony może być tylko jeden, lecz można go podać w milimetrach lub calach. Przykładowo podany rozmiar opony zawiera: szerokość opony w milimetrach, profil opony, rodzaj opony (R lub D), średnicę osadzenia podaną w calach oraz indeks prędkości dopuszczalnej, zgodnie z tabelą kodów. Natomiast najważniejsze oznaczenia na oponie dotyczą: rozmiaru opony, rodzaju opony oraz daty produkcji (składającą się z czterech cyfr oznaczających tydzień w roku oraz rok produkcji).
Funkcje opon samochodowych
Opona, jako jedyny punkt styku samochodu z nawierzchnią, dla zapewnienia komfortu i bezpieczeństwa jazdy, powinna spełniać następujące funkcje:
- prowadzić samochód – bez względu na stan podłoża i warunki pogodowe,
- przenosić – opona musi wytrzymać przenoszenie znacznych obciążeń podczas postoju i w czasie jazdy, w trakcie przyspieszania i hamowania; jest to ponad 50-cio krotny ciężar samochodu,
- amortyzować – utrzymanie właściwego ciśnienia w oponach pozwala niwelować przeszkody i nierówności drogi, w celu uzyskania komfortu jazdy z zachowaniem dobrej zdolności kierowania, jechać,
- przekazywać – opona przekazuje obciążenia oraz trwać – tj. utrzymywać na najwyższym poziomie swoją jakość w trakcie milionów obrotów kół; zużycie opony zależy od warunków użytkowych, a także od jakości styku z podłożem.
Spełnienie przez oponę powyższych funkcji zapewnia bezpieczeństwo, komfort i oszczędność, jednakże pod warunkiem dokonywania regularnych kontroli ciśnienia w oponach.
